Greek 
English 
Εργαστήριο Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης
Διεύθυνση: Επίκ. Καθηγητής κ. Αθ. Σαμαράς
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
Το Εργαστήριο Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, ιδρύθηκε τον Ιούλιο 2015 και ενσωμάτωσε δύο προϋπάρχουσες άτυπες ερευνητικές δομές την «Ομάδας Έρευνας: Ρητορική Επικοινωνία και Πειθώ» και την «Ομάδα Έρευνας: Εικόνες Κρατών».
Η επικοινωνία, τα μέσα ενημέρωσης και οι διαδικασίες πειθούς αποτελούν βασική παράμετρο στο σύγχρονο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Στόχος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς είναι η ενσωμάτωση του κεκτημένου του επιστημονικού πεδίου της Επικοινωνίας και των Μέσων στις Διεθνείς Σπουδές. Το τμήμα προσφέρει υψηλής ποιότητας διδασκαλία και έρευνα σε ένα ευρύ πλαίσιο θεμάτων όπως η πολιτιστική διπλωματία, η ανάπτυξη ικανοτήτων διαπολιτισμικής επικοινωνίας, η μελέτη των μέσων ενημέρωσης με έμφαση στην λειτουργία τους, το περιεχόμενό τους, τις επιδράσεις τους και την συνεισφορά τους στην συγκρότηση του διεθνούς πολιτικού περιβάλλοντος, η στρατηγική επικοινωνία, η δομή και ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας, η ρητορική συγκρότηση αφηγημάτων και στρατηγικών πειθούς που συνδέονται με την διεθνή πολιτική, καθώς και το περιεχόμενο και οι στρατηγικές διαχείρισης της εικόνας των κρατών.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Το αντικείμενο του Εργαστηρίου Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης είναι η έρευνα και μελέτη στα πεδία της στρατηγικής επικοινωνίας, των μέσων ενημέρωσης, της ρητορικής, της πολιτικής επικοινωνίας ενδοκρατικής και διεθνούς, του nation branding καθώς και της ευρύτερης επικοινωνιακής διάστασης των Διεθνών Σχέσεων.
ΣΤΟΧΟΙ
Οι βασικοί στόχοι του Εργαστηρίου είναι:
Πρώτον, να αποτελέσει έναν έγκυρο επιστημονικό φορέα παραγωγής βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, μελέτης και ανάπτυξης της επιστημονικής γνώσης πάνω στα επιστημονικά πεδία με τα οποία ασχολείται.
Δεύτερον, να συνεισφέρει ουσιαστικά στην γεφύρωση του κενού ανάμεσα στα επιστημονικά πεδία των Διεθνών Σχέσεων και της Επικοινωνίας και των Μέσων Ενημέρωσης καθώς και στην ανάπτυξη του διεπιστημονικού πεδίου της Διεθνούς Πολιτικής Επικοινωνίας.
Τρίτον, να συνεισφέρει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της εικόνας της Ελλάδας.
Τέταρτον, μέσω της συστηματικής διάχυσης αναλυτικών εργαλείων στα πεδία της ρητορικής κριτικής, της ανάλυσης προπαγάνδας και της εφαρμοσμένης στρατηγικής επικοινωνίας στόχος είναι να προσφέρει στην κοινωνία πολιτών τα μέσα για να αποδομεί προσπάθειες επικοινωνιακής χειραγώγησης.
Πέμπτον, να συνεισφέρει στην απόκτηση αναλυτικών εργαλείων και ανάπτυξη επικοινωνιακών ικανοτήτων των φοιτητών του τμήματος και να υποστηρίξει την εκπαιδευτική διαδικασία στα συναφή με την λειτουργία του γνωστικά αντικείμενα.
ΤΟΜΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ:
- Στρατηγική επικοινωνία και επικοινωνιακή διάσταση των στρατηγικών σπουδών.
- Δημόσια διπλωματία και ήπια ισχύς.
- Ρητορική κριτική και ανάλυση επιχειρηματολογίας.
- Ανάλυση προπαγάνδας.
- Η ρητορική διάσταση των διεθνών σχέσεων και η συστηματική ανάλυση της ρητορικής συγκρότησης αφηγημάτων και διαδικασιών πειθούς που σχετίζονται με την διεθνή πολιτική.
- Ενδοκρατική και διακρατική διάσταση της πολιτικής επικοινωνίας και η μεταξύ τους διαλεκτική.
- Διαχείριση κρίσεων - επικοινωνιακή διάσταση (crisis communication).
- Κοινή γνώμη και εξωτερική πολιτική.
- Μέσα επικοινωνίας: δομή και λειτουργία τους, συνεισφορά στην συγκρότηση του διεθνούς περιβάλλοντος.
- Ποιοτική και ποσοτική ανάλυση περιεχομένου στα μέσα ενημέρωσης, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στον θεσμικό λόγο.
- Μηχανισμός παραγωγής ειδήσεων: λειτουργία και επιδράσεις σε ενδοκρατικό και διεθνές επίπεδο.
- Όροι διαμόρφωσης και περιεχόμενο της εικόνας των κρατών στις διεθνείς σχέσεις, στην πολιτική επικοινωνία, στην ειδησεογραφία, στις στρατηγικές εμπορικής προώθησης και στο nation branding.
- Αλληλεπίδραση της εικόνας του κράτους με την εικόνα χωρικών ενοτήτων όπως η περιφέρεια και η πόλη (place branding, city branding) καθώς και με την εικόνα προϊόντων και υπηρεσιών (country of origin effect).
- Η ανάλυση εξειδικευμένων επιδράσεων των μέσων επικοινωνίας στην εξωτερική πολιτική. Η επίδραση των μέσων επικοινωνίας στους παράγοντες εσωτερικής ισχύος και η διαχείριση του εσωτερικού μετώπου. Μέσα επικοινωνίας και ένοπλες δυνάμεις.
- Σχέσεις ανάμεσα στην υποκειμενική, την κοινωνική και την κανονιστική θεωρία στο πεδίο της Διεθνούς Πολιτικής Επικοινωνίας. Διερεύνηση των προβολών ισχύος των μέσων επικοινωνίας και των πρακτικών του συνεπαγωγών.
- Η επικοινωνιακή διάσταση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Λειτουργία του συστήματος πολιτικής επικοινωνίας και ευρωπαϊκή ταυτότητα.
- Επικοινωνιακή διάσταση των περιβαλλοντικών θεμάτων, της τεχνολογίας και των επιδημιών.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
Έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη καινοτόμων ερευνητικών εργαλείων για την ποιοτική και ποσοτική ανάλυση περιεχομένου, στην καταγραφή διαδικασιών επικοινωνιακής χειραγώγησης και στην ανάπτυξη τυπολογικών συστημάτων για την αποτελεσματική κωδικοποίησή τους.
Επί του παρόντος έχουν κατασκευαστεί και ελεγχθεί ως προς την αξιοπιστία τους δύο γενικής χρήσης πρωτόκολλα κωδικοποίησης:
(α) Πρωτόκολλο κωδικοποίησης για τις απεικονίσεις του συστήματος κρατών στα μέσα ενημέρωσης το οποίο χρησιμοποιείται τόσο για την εκπαίδευση των φοιτητών στην ποσοτική ανάλυση περιεχομένου (αρχικά στο μάθημα «Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Διεθνές Πολιτικό Περιβάλλον» και στην συνέχεια στο μάθημα «Πολιτιστική Διπλωματία») όσο και για ερευνητικούς σκοπούς. Με την μεθοδολογία αυτή καταγράφονται οι απεικονίσεις όλων των κρατών σε δύο τουλάχιστον εφημερίδες για την περίοδο ενός μήνα. Αντίστοιχες μετρήσεις γίνονται στο Δ.Ε.Σ. Πα.Πει από το 2010 με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μία εκτεταμένη χρονοσειρά η οποία να επιτρέπει την διαχρονική ανάλυση των τάσεων.
(β) Πρωτόκολλο κωδικοποίησης για την καταγραφή του φόβου, του ρίσκου και της απειλής σε σχέση με την εικόνα των κρατών στα μέσα ενημέρωσης. Το πρωτόκολλο αυτό καλύπτει ένα κενό στην διεθνή βιβλιογραφία. Εργαλειοποιεί θεωρίες σχετικές με τον φόβο από διάφορα επιστημονικά πεδία καθιστώντας έτσι ευχερέστερη την διεπιστημονική διερεύνηση του φαινομένου. Επί του παρόντος επιχειρείται η προέκταση και προσαρμογή του πρωτόκολλου κωδικοποίησης για να αναλύσει τον φόβο στην στρατηγική πολιτική επικοινωνία.
Παράλληλα έχει κατασκευαστεί σειρά από πρωτόκολλα μεγαλύτερης θεματολογικής εξειδίκευσης για να καλύψει τις ανάγκες συγκεκριμένων ερευνών του Εργαστηρίου. Ενδεικτικά αναφέρονται: «Τραπεζική Κρίση της Κύπρου στον Ρωσικό Τύπο», «Εικόνα της Ρωσίας στις Ουκρανικές Εφημερίδες», «Ουκρανική Κρίση στον Γαλλικό Τύπο», «Ελληνική Προεδρία στον Γαλλικό Τύπο», «Αμερικανικές εκλογές στον Ελληνικό Τύπο», «Κυπριακές Εκλογές στον Ελλαδικό Τύπο», «Απεικόνιση των WikiLeaks στα Μέσα Ενημέρωσης», «Εικόνα Προσφύγων στον Ελληνικό Τύπο», «Εικόνα Τόπων και Προσφυγικό». «Επίθεσης και Αρνητισμός στις Αμερικανικές Τηλεμαχίες», και «Επίθεση και Αρνητισμός στις Ελληνικές Τηλεμαχίες».
Προς διευκόλυνση της ανάλυση διαδικασιών επικοινωνιακής χειραγώγησης, στο πλαίσιο του εργαστηρίου έχουν συγκροτηθεί, με βάση την διεθνή βιβλιογραφία, ταξινομικά συστήματα σχετικά με: (α) τα αρνητικά ηθοτικά επιχειρήματα, (β) τις στρατηγικές απολογίας και ανάταξης εικόνας και (γ) τα παραγωγικά αίτια. Η συστηματική εφαρμογή των τριών ταξινομικών συστημάτων οδήγησε στην ανάπτυξη διαδικασιών αξιόπιστης ταυτοποίησής τους καθώς και ποσοτικοποίησης των ευρημάτων τους μέσω της χρήσης κλείδας παρατηρήσεων. Με τον τρόπο αυτό τα ταξινομικά συστήματα καθίστανται αξιοποιήσιμα στην διαδικασία ελέγχου υποθέσεων εργασίας.
Η ανάπτυξη νέων καινοτόμων ερευνητικών εργαλείων βελτιώνει την μαθησιακή διαδικασία σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη συνεργασιών με ερευνητικά κέντρα του εσωτερικού και του εξωτερικού, και προϋπόθεση για να έχει το Εργαστήριο ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη του επιστημονικού πεδίου της Διεθνούς Πολιτικής Επικοινωνίας.
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Τα αποτελέσματα των ερευνών του Εργαστηρίου παρουσιάζονται σε διεθνή συνέδρια και δημοσιεύονται σε συλλογικούς τόμους κι επιστημονικά περιοδικά. Κατά τον χρόνο ολοκλήρωσης της έκθεσης πεπραγμένων του Εργαστηρίου (Αύγουστος 2016) έχουν γίνει 4 διεθνείς δημοσιεύσεις, 7 δημοσιεύσεις σε Ελληνικά επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους, και 45 παρουσιάσεις σε επιστημονικά συνέδρια ενώ άλλες 6 έρευνες έχουν γίνει αποδεκτές για παρουσίαση σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Παράλληλα κάθε χρόνο οργανώνεται μία εκδήλωση διάχυσης των αποτελεσμάτων των ερευνών. Η «Ομάδα Έρευνας: Ρητορική Επικοινωνία και Πειθώ» έχει οργανώσει ένα ερευνητικό σεμινάριο και δύο ημερίδες ενώ το «Εργαστήριο Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης» έχει οργανώσει μία ημερίδα και προετοιμάζει την οργάνωση ενός επιστημονικού συνεδρίου για τον Οκτώβριο του 2016. Συνολικά στις τέσσερεις εκδηλώσεις παρουσιάστηκαν 48 έρευνες που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της Ομάδας Έρευνας και του Εργαστηρίου καθώς και 22 παρουσιάσεις από καλεσμένους ομιλητές. Η πρώτη εκδήλωση διάχυσης είχε την μορφή ερευνητικού σεμιναρίου και έλαβε χώρα τον Ιούλιο 2012 με θέμα τις Στρατηγικές Απολογίας. Παρουσιάστηκαν έξι πρωτογενείς έρευνες από υποψήφιους διδάκτορες, μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές. Η δεύτερη εκδήλωση διάχυσης είχε την μορφή επιστημονικής ημερίδας και πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2013 με τίτλο: «Εικόνες Κρατών, Στρατηγικές Απολογίας και Ρητορική του Φόβου: Πρακτικές Εφαρμογές της Ρητορικής Επικοινωνίας στο Σύγχρονο Διεθνές Περιβάλλον». Παρουσιάστηκαν δεκαέξι έρευνες από μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος, σε τέσσερα πάνελ με θεματικούς άξονες: «Κατηγορία και Απολογία – Επίθεση και Αντίκρουση», «Η Ρητορική του Φόβου», «Εικόνες Κρατών» και «Αναπαραστάσεις της Κυπριακής Κρίσης».
Τον Δεκέμβριο του 2014 διοργανώθηκε επιστημονική ημερίδα με τίτλο: «Εικόνες Κρατών, Διεθνείς Κρίσεις, Ήπια Ισχύς και Στρατηγική Επικοινωνία». Παρουσιάστηκαν δέκα έρευνες από μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος στους θεματικούς άξονες: «Πολιτική Ρητορική και Στρατηγική Επικοινωνία στην Ελλάδα της Κρίσης» και «Διεθνείς Κρίσεις κι Επικοινωνία» με έμφαση στην κρίση της Ουκρανίας. Στα δύο άλλα πάνελ φιλοξενήθηκαν παρουσιάσεις καθηγητών του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πα.Πει., του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου και άλλων ιδρυμάτων. Στην διοργάνωση της ημερίδας συμμετείχε το Greek Politics Specialist Group της Αγγλικής Εταιρείας Πολιτικών Επιστημών (PSA of UK). Τον Νοέμβριο του 2015 διοργανώθηκε -υπό το θεσμικό πλαίσιο του Εργαστηρίου Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης- επιστημονική ημερίδα με τίτλο: «Στρατηγική Επικοινωνία και Μέσα Ενημέρωσης στις Προεκλογικές Εκστρατείες και τις Διεθνείς Σχέσεις». Παρουσιάστηκαν δεκαοκτώ έρευνες από καθηγητές του τμήματος, υποψήφιους διδάκτορες, μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, αποφοίτους του τμήματός μας, καθώς και από εξωτερικούς ερευνητικούς συνεργάτες. Οι θεματικοί άξονες της ημερίδας ήταν: «Απεικoνίσεις του Συστήματος Κρατών στα Μέσα Ενημέρωσης», «Στρατηγική Επικοινωνία και Μέσα Ενημέρωσης», «Απόδοση Υπαιτιότητας, Στρατηγικές Απολογίας και Διαδικασίες Ανάταξης Εικόνας» και «Η Ρητορική της Επίθεσης στη Στρατηγική Πολιτική Επικοινωνία».
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Το Εργαστήρι Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης έχει ανοικτή πολιτική συνεργασιών με ερευνητικά ιδρύματα και φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Έχει συνεχή συνεργασία με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου η οποία πραγματώνεται με κοινές έρευνες, παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια και δημοσιεύσεις καθώς και φιλοξενία ερευνών του Μ.Π.Σ. στις ετήσιες ημερίδες του Εργαστηρίου. Η επόμενη προγραμματισμένη εκδήλωση διάχυσης ερευνητικών αποτελεσμάτων έχει την μορφή διαπανεπιστημιακού επιστημονικού συνεδρίου και συνδιοργανώνεται από το Εργαστήριο Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης και το Μ.Π.Σ. Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφίας.
